Q&A : เลือดล้างหน้าเด็ก VS เลือดประจำเดือน

มีคำถามจากทางบ้าน ซึ่งเป็นคนไข้ที่ทำเด็กหลอดไปแล้วและเพิ่งผ่านการย้ายตัวอ่อนมาได้ 3-4 วัน ถามผมเข้ามาว่า “มีเลือดสีแดงจางๆออกจากช่องคลอดใช่เลือดล้างหน้าเด็กมั้ยคะ หรือจะเป็นเลือดประจำเดือนมาก่อนกำหนด แล้วอย่างนี้จะมีโอกาสท้องมั้ย” ขอออกตัวก่อนนะครับว่าตั้งแต่เรียนมาก็เพิ่งเคยได้ยินคำว่าเลือดล้างหน้าเด็ก ก็คราวนี้นี่แหละครับ เลยลองๆหาข้อมูลดูว่า เลือดล้างหน้าเด็กหมายถึงอะไร สุดท้ายก็ได้คำตอบครับว่าศัพท์ทางการแพทย์ที่ผมอยู่ใช้ประจำ ก็มีภาษาที่ชาวบ้านทั่วไปเรียกกันด้วยเหมือนกัน ซึ่งเลือดล้างหน้าเด็ก และ เลือดประจำเดือนมีความแตกต่างกันคือ




เลือดประจำเดือน ( Menstrual blood) เกิดจากการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูก ภายหลังจากไข่ที่ตกไปแล้วแต่ไม่ได้รับการผสมกับตัวอสุจิ จึงไม่มีการตั้งครรภ์เกิดขึ้น เยื่อบุโพรงมดลูกจึงหลุดลอกออกมาเป็นเลือดประจำเดือนสีแดงช้ำๆ โดยปกติแล้วประจำเดือนทั่วไปจะมีระยะห่างของรอบเดือนแต่ละรอบประมาณ 21-35 วัน ส่วนใหญ่จะประมาณ 28-30 วัน เป็นอยู่นาน 3-5 วันโดยประมาณ แต่ไม่ควรเกิน 7 วัน โดยปกติ 1-2 วันก่อนที่ประจำเดือนจะมา อาจมีอารมณ์ฉุนเฉียว หงุดหงิด โมโหง่าย  คัดตึงเต้านม ปวดศีรษะ และเมื่อประจำเดือนมา ก็อาจมีอาการปวดท้องประจำเดือน ปวดหลัง ท้องป่องเหมือนมีพุง



เลือดล้างหน้าเด็ก ( Implantation bleeding) คือ เลือดที่เกิดจากการฝังตัวของตัวอ่อนระยะ blastocyst เข้ากับเยื่อบุโพรงมดลูก มักเกิดขึ้นประมาณวันที่ 7-8วัน หลังจากที่ไข่ถูกผสมกลายเป็นตัวอ่อนที่ปลายท่อนำไข่ จากนั้นตัวอ่อนจะเดินทางผ่านท่อนำไข่เพื่อมาฝังตัวในโพรงมดลูก หรือในกรณีทำเด็กหลอดแก้ว มักจะเกิดขึ้นภายหลังจากการย้ายตัวอ่อนระยะ blastocyst เข้าสู่โพรงมดลูกได้ 3-4 วัน เหตุที่เป็นเช่นนี้เพราะว่าในบางครั้งการฝังตัวของตัวอ่อนอาจทำให้เกิดบาดแผลที่เยื่อบุโพรงมดในลูกได้ ทำให้เส้นเลือดเล็กๆบริเวณที่มีการฝังตัวเกิดแตก ทำให้มีเลือดออก จึงเห็นเป็นเลือดจางๆออกมาทางช่องคลอดก่อนที่จะมารู้ภายหลังว่าตั้งครรภ์ คนโบราณจึงเรียกเลือดที่ออกมาช่วงนี้ว่าเป็น เลือดล้างหน้าเด็ก



เลือดล้างหน้าเด็ก สามารถเกิดขึ้นได้ในหญิงตั้งครรภ์บางราย โดยมักจะมาก่อนช่วงที่คิดว่าประจำเดือนรอบถัดไปควรจะมาประมาณ 1 สัปดาห์ เลือดล้างหน้าเด็กจะมีปริมาณเพียงเล็กน้อย สีแดงจางๆ หรือน้ำตาลคล้ำๆ อาจแค่เปื้อนกางเกงชั้นใน ประมาณ 1-2 วันก็หายไปได้เอง ไม่มีอาการปวดท้องและมักไม่มีอาการอื่นร่วมด้วย ต่างจากเลือดที่เกิดจากการแท้งบุตรที่มีสีแดงปริมาณมาก ทั้งนี้เลือดล้างหน้าเด็กไม่มีผลทำให้ทารกพิการหรือเสียชีวิตแต่อย่างไร



# เลือดล้างหน้าเด็กสามารถเกิดขึ้นได้ หากเลือดที่ออกมามีปริมาณเล็กน้อย หายได้เอง และไม่มีอาการปวดท้องร่วมด้วย ก็ไม่ต้องวิตกกังวลใจไป สามารถสังเกตอาการต่อไปได้ครับ แต่จะตั้งครรภ์หรือไม่นั้น คงต้องรอดูกันต่อไปว่าประจำเดือนขาดหายไปร่วมด้วยหรือป่าว ถ้าใช่ก็สามารถลองตรวจการตั้งครรภ์ดูได้เลย อาจจะเป็นข่าวดีก็ได้ครับ

นพ.ปัญญา ศักดิ์สง่าวงษ์

สูตินรีแพทย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการรักษาผู้มีบุตรยากและผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช