“มีลูกได้ Vs ตั้งครรภ์ได้” ฟังดูคล้าย แต่ไม่เหมือนกัน

ผู้หญิงปกติ จะมีมดลูก 1 ใบ , รังไข่ 2 ข้าง , ท่อนำไข่ 2 ข้าง

ปากมดลูก เป็นส่วนหนึ่งของมดลูกที่อยู่ภายในช่องคลอด

โพรงมดลูก เป็นช่องว่างที่อยู่ใจกลางมดลูก มีทางเชื่อมต่อกับปากมดลูก และท่อนำไข่ทั้ง 2 ข้าง เป็นตำแหน่งที่ตัวอ่อนฝังตัวและเกิดการตั้งครรภ์ตามปกติในโพรงมดลูก

รังไข่และท่อนำไข่ บางครั้งถูกเรียกรวมว่า ปีกมดลูก



ความสำคัญของมดลูก และรังไข่ คุณรู้ดีพอหรือยัง???



ความสำคัญของมดลูก คือ


1. ทำให้ตั้งครรภ์ได้

• แม้ว่าจะได้ผ่าตัดรังไข่ออกไปทั้ง 2ข้างแล้ว แต่ในกรณีที่ยังมีมดลูกอยู่ แม้ว่าจะไม่สามารถมีลูกได้เองตามธรรมชาติ     คุณผู้หญิงก็ยังสามารถตั้งครรภ์ได้ แต่จำเป็นต้องอาศัยไข่บริจาคจากหญิงอื่น และต้องอาศัยกระบวนการทำเด็กหลอดแก้วร่วมด้วย
• ดังนั้น ในกรณีที่มีความจำเป็นต้องผ่าตัดรังไข่ออกทั้ง 2 ข้าง หรือไม่ต้องการมีลูกแล้ว แม้ว่ามดลูกจะปกติแต่แพทย์อาจแนะนำให้ตัดมดลูกออกไปด้วยเลย  เพราะไม่มีความจำเป็นต้องเก็บมดลูกไว้เพื่อตั้งครรภ์แล้วครับ

2. เป็นตัวแสดงออกให้รู้ว่าคุณผู้หญิงยังไม่เข้าสู่วัยทอง หรือวัยหมดประจำเดือน เพราะยังมีเลือดประจำเดือนออกมาให้เห็นอย่างสม่ำเสมอจากอิทธิพลของฮอร์โมนที่สร้างจากรังไข่



ความสำคัญของรังไข่ คือ

1. ทำให้มีลูกได้ เพราะมีหน้าที่สร้างเซลล์สืบพันธุ์ หรือ ฟองไข่

• ในกรณีที่ยังมีรังไข่เหลืออยู่อย่างน้อย 1 ข้าง แม้ว่าจะได้ผ่าตัดมดลูกออกไปแล้ว คุณผู้หญิงก็ยังสามารถที่จะมีลูกได้ เพียงแต่ว่าจะไม่สามารถตั้งครรภ์ได้เอง เพราะไม่มีมดลูกให้ตัวอ่อนฝังตัว จึงจำเป็นต้องอาศัยหญิงอื่นตั้งครรภ์แทน(อุ้มบุญ) และต้องอาศัยกระบวนการทำเด็กหลอดแก้วร่วมด้วย
  
• หากปริมาณเนื้อรังไข่ภายหลังการผ่าตัดเหลือน้อยลง หรือบางรายเหลือรังไข่เพียงข้างเดียว คุณผู้หญิงก็มีโอกาสที่จะมีลูกยากมากขึ้น เพราะว่าเหลือเนื้อรังไข่ที่จะผลิตฟองไข่ได้น้อยลงนั่นเอง
  
• ดังนั้นหากสามารถผ่าตัดเก็บเนื้อเยื่อรังไข่ไว้ได้มากที่สุด เช่น การผ่าตัดเลาะเฉพาะซีสต์ที่รังไข่ออก ย่อมเป็นผลดีกว่าการตัดออกไปหมดทั้งรังไข่แน่นอนครับ

2. ทำให้ไม่เป็นวัยทอง เพราะมีหน้าที่สร้างฮอร์โมนเพศหญิง

• ในกรณีที่ยังมดลูก และยังเหลือรังไข่อยู่ภายหลังจากการผ่าตัด แม้ปริมาณรังไข่จะเหลือเพียง 10 เปอร์เซ็นต์   รังไข่ก็ยังสามารถสร้างฮอร์โมนได้เพียงพอที่จะไม่ทำให้เป็นวัยทอง และทำให้มีประจำเดือนตามปกติจนกว่ารังไข่จะหยุดทำงาน ซึ่งก็ขึ้นกับปริมาณเนื้อเยื่อรังไข่ที่เหลือ ถ้าเหลือน้อยก็มีโอกาสเข้าสู่วัยทองได้เร็วกว่าผู้หญิงที่มีรังไข่ปกติสมบูรณ์ทั้ง 2 ข้างอีกด้วย
  
• ผู้หญิงไทยที่มีรังไข่ปกติทั้ง 2ข้าง ส่วนใหญ่จะเข้าสู่วัยทอง เมื่อรังไข่หยุดการทำงาน ซึ่งมีอายุราวๆ 49-51 ปี
  
• ในกรณีผ่าตัดมดลูกออกไปแล้ว แต่ยังเหลือรังไข่อยู่ ร่างกายก็ไม่ได้ขาดฮอร์โมนแต่อย่างใด แม้ว่าจะไม่มีประจำเดือนแสดงออกมาให้เห็นก็ตาม

ถึงตอนนี้ถ้าคุณผู้หญิงที่มีความจำเป็นต้องได้รับการผ่าตัดมดลูกหรือรังไข่ การมีความเข้าใจถึงหน้าที่ของอวัยวะทั้ง 2 ส่วนนี้เป็นอย่างดี ถือเป็นส่วนสำคัญที่จะช่วยในการพิจารณาทางเลือกการผ่าตัดรักษา รวมถึงทราบผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นตามมาได้อีกด้วยครับ

นพ.ปัญญา ศักดิ์สง่าวงษ์

สูตินรีแพทย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการรักษาผู้มีบุตรยากและผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช